Op zoek naar verbondenheid

“Het gevoel hebben bij elkaar te horen” en “een sterke band hebben” zijn de beschrijvingen die je krijgt als je verbondenheid opzoekt in het woordenboek. Verbondenheid is het voelen van een hechte, warme band met anderen en je omgekeerd ook gewaardeerd voelen door anderen. Het hebben van zo’n band zorgt voor een schouder om op uit te huilen en iemand om tegen te praten.

Dit is een diep menselijke behoefte. Mensen hebben elkaar nodig. Om iets te vieren, om met elkaar te praten, om van elkaar te leren. We doen ook gewoon graag activiteiten samen met de mensen die we graag zien. Niets is leuker dan een reisje met je geliefde, een feestje met je beste vrienden of een daguitstap met je gezin.

Volgens de bekende Britse psychiater John Bowlby hebben we verbondenheid even hard nodig als water en eten. Hij heeft het vooral over de hechte band tussen een kind en zijn ouder, maar dit geldt zeker ook voor volwassenen. Want het is moeilijk om je goed te voelen of je te ontwikkelen wanneer je geen belangrijke mensen rondom je hebt. Verbondenheid is dus een basisbehoefte van de mens.

Je verbonden voelen is, met andere woorden, een band hebben met de mensen in je omgeving. Het geeft je het gevoel er niet alleen voor te staan en beschermt je tegen moeilijke momenten. Hierbij geef jij aan anderen datzelfde gevoel. Maar verbondenheid is veel meer dan een gevoel: het gaat ook over deel uitmaken van een groter geheel, met de samenleving, met de plek waar je woont. Zo krijg jij betekenis in dat grotere geheel.

Verbondenheid bestaat uit twee componenten: positieve relaties en solidariteit.

Verbondenheid gaat over het kunnen opbouwen en behouden van vertrouwensrelaties met andere mensen. Het gaat over het feit dat je een beroep kan doen op elkaar. Jij op de ander, en de andere op jou.

Een belangrijke basis om verbondenheid te kunnen voelen is dat je positieve relaties hebt met andere mensen. Denk aan vriendschapsrelaties, partnerrelaties, relaties met je (klein)kinderen, maar ook relaties met je collega’s en je buren. Ze bestaan uit vertrouwen, empathie en intimiteit.

Verbondenheid ontstaat eigenlijk uit de mogelijkheid om vrienden te maken en te houden, verdraagzaam te zijn en goed te communiceren. Sociale vaardigheden liggen aan de basis van deze capaciteit. Kan je goed luisteren naar anderen? Kunnen vrienden jou in vertrouwen nemen? Durf je anderen aan te spreken om gelijk welke reden? Kan jij iemand vastpakken? Begrijp je iemands gevoelens?

Hoe verbonden jij je voelt in je relaties is belangrijker dan de hoeveelheid relaties of contacten die je hebt. Het is best mogelijk dat je objectief gezien heel wat mensen in je omgeving hebt waarbij je terecht kan, maar dat je daar niet voor openstaat. Als je veel tijd alleen doorbrengt en je je meer gaat focussen op de negatieve gevoelens die daarbij komen kijken, heb je geen oog meer voor de mensen rondom je en voel je je eenzamer dan je eigenlijk echt bent. Daarnaast verschillen mensen ook in het aantal relaties dat ze nodig hebben, of die relaties met familie zijn of niet en of die relaties negatieve momenten meebrengen. Hier heeft niet iedereen altijd een keuze in.

De belangrijkste eigenschap van een positieve relatie is dat je anderen, volgens je eigen mogelijkheden, kunt steunen en dat jij ook geholpen wordt. Dit noemen psychologen prosociaal gedrag. Je zal anderen steunen door hen te beschermen of te zorgen dat ze zich beter voelen. Dit gaat om kleine dingen: je geeft je vriend een lift, je past op de kinderen van familie/vrienden, je verzamelt de post van de buurman die op reis is ... Wanneer de ander dit ook voor jou doet, zullen jullie zich betekenisvol voelen. Het zal jullie trots maken en plezier geven, en jullie krijgen er beiden een positief zelfbeeld door.

Verbondenheid gaat, ten tweede, over je sociale en maatschappelijke betrokkenheid. Hoe emotioneel betrokken of solidair voel jij jou bij/met de mensen rondom je? Je kan je verbonden voelen met een groep waarin je je thuis voelt (bv. je voetbalploeg, de carnavalsvereniging, je team vanop het werk, je dansclub, je schaakclub, je reüniegroepje uit het middelbaar ...). Of ook met een bepaalde cultuur of subcultuur zoals een holebi-/LGBTQ-beweging, een bepaalde politieke stroming, een zekere geloofsovertuiging zoals de klimaatbeweging of de Gele Hesjes, een kunststroming ... Of groter nog: met Europa, of zelfs de wereld …

Verbondenheid gaat over engagement naar je gemeenschap en het vinden van betekenis in betrokkenheid met je leefomgeving. Hierbij ervaar je eenheid met anderen en een gevoel van vrede met de maatschappij. Ook het kunnen bijdragen aan de gemeenschap is een deel van verbondenheid.

Psychologen noemen deze poging om goed te doen voor anderen zonder persoonlijke winst na te streven altruïsme. Dat betekent niet dat altruïstisch gedrag niet belonend kan zijn. Aristoteles stelde al dat liefde geven meer bijdraagt aan ‘echt geluk’ dan geliefd worden. Altruïstisch gedrag varieert van dagdagelijkse handelingen van medeleven tot je leven ten dienste stellen van anderen. Zo is het bewezen dat je positieve gevoelens zoals blijheid, plezier, trots ... krijgt bij het werken als vrijwilliger en als je anderen helpt. Het stelt je in staat om je leven zin te geven, jezelf te overstijgen en verbinding te maken met een hoger doel.

Zoals gezegd zijn wij sociale dieren en een sociaal netwerk van hechte relaties is voor ons belangrijk om te kunnen functioneren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat relaties een grote impact hebben op ons geluk.

Wist je dat sociale steun in stressvolle situaties zelfs je bloeddruk verlaagt, de afscheiding van stresshormonen vermindert en het immuunsysteem beter doet werken? Nabijheid met anderen behouden en hechte vriendschappen ontwikkelen zijn dus beschermende factoren tegen psychische problemen zoals angst en stress.

Hoe meer aan verbondenheid wordt voldaan, hoe beter wij ons in ons vel voelen en ons flexibel kunnen aanpassen aan veranderende levensmomenten, zoals bijvoorbeeld het verliezen van een job, of het krijgen van een kind. We doen zo ook meer energie op om ons op andere mensen te richten en voor hen klaar te staan.

De ene dag is de andere niet. Soms voel je al vanop het moment dat je uit bed komt dat het een goede dag wordt. Dat is dé kans om te investeren in relaties en verbinding met anderen. Gebruik die positieve energie!
Toch een mindere dag? Dat kan en dat is ok. Zoek het dan niet te ver en kijk welke ‘kleine ontmoetingen’ mogelijk zijn. Want ook deze doen deugd én hoeven niet spectaculair te zijn.

1. Gevoel van verbondenheid in relaties opkrikken

• De belangrijkste tip: kom buiten en durf contact aan te gaan met anderen. Dat start al in je straat en in je buurt: een eenvoudige ‘goeiedag’ doet jullie beiden deugd. Je kan ook bewust plekken opzoeken waar je nieuwe mensen kunt ontmoeten, waar je een praatje kan maken met een onbekende. Of zelfs nog een stapje verder: waar je vrijwilliger kan worden, hulp kan aanbieden of net hulp kan vragen.
• Vernieuw je bestaande relaties. Denk na over manieren om verwaterde relaties te herstellen. Schrijf een kaartje/brief/e-mail, bel iemand op, spreek af met kennissen om elke week samen iets te doen. Of doe eens een babbeltje met je buur dat iets langer duurt dan de typische "en, ca?" of vraag of je iets kan meebrengen van de winkel. Kleine gebaren die enorm veel kunnen betekenen.
• Door contact met anderen te hebben die hetzelfde meemaken; bijvoorbeeld een verlieservaring, een kind krijgen, een bepaalde stresserende gebeurtenis... Het is belangrijk dat je zowel positieve als negatieve zaken deelt met de mensen rondom je!
• Schrijf en bezorg een positieve boodschap (e-mail, sms, face-to-face) aan iemand in je sociale netwerk. Dit kan een vriend, familielid, collega … zijn. Toon hierbij lof of dankbaarheid voor iets waarvoor je dankbaar bent. Reflecteer daarna over je eigen gevoelens en de reactie van de ontvanger.
• Doe iets vriendelijks voor iemand in je sociale netwerk (vriend, familie, collega) en reflecteer over je eigen gevoelens en de reactie van de ontvanger.

• Geef complimenten en durf complimenten te ontvangen! Hierdoor versterkt jullie verbondenheid. De ander zal zich gewaardeerd voelen als je een complimentje geeft en wees dankbaar als je er eentje krijgt. “Complimenten geven is cadeautjes geven. Complimenten laten binnenkomen is een groot cadeau aan jezelf.” Bekijk zeker de oefening Elke dag complimentendag !
• Als je oprechte interesse toont in anderen, ontstaat er vanzelf een vertrouwensband. Dan zijn mensen meer geneigd om te investeren in een relatie.

• Richt je aandacht op positieve gebeurtenissen en emoties, bekijk hiervoor het thema positiviteit. Wanneer je positief in het leven staat, ga je rapper contacten aan!
• Besef dat je niet vreemd of raar bent als je bovenstaande tips uitvoert. Anderen gaan je ook niet raar bekijken wanneer je hen bedankt, complimentjes geeft of opnieuw contact opneemt. Het is juist wetenschappelijk gebleken dat mensen eerder aangenaam verrast zijn!

2. Je solidariteit vergroten: doe iets voor een ander!

• Zoek naar activiteiten die betekenisvol zijn voor jou als persoon en daarbij je verbondenheid met je omgeving of een bepaalde groep verhogen. Je kan je bijvoorbeeld inzetten voor goede doelen, lotgenoten zoeken, bestuurswerk doen, lokale activiteiten organiseren, lid worden van een vereniging of club. Daarnaast kan je mantelzorg verlenen, op kinderen passen, je buren helpen ... Iets kleins doen voor een ander kan die ander dankbaar maken!
• Werk ergens als vrijwilliger en/of help anderen. Door niet alleen steun te ontvangen van mensen maar zelf ook steun te verlenen aan anderen, vergroot je je solidariteit. Je zal je meer betrokken voelen met anderen in de maatschappij.